Jan Beṯ-Şawoce
B Suriya, mqabël di diktatoriye fašiye du Bacaṯ w di cayle du Asad, qayëm u cëlmo li raǧlo. Hul ucdo qţil w jriẖ ǧalabe noše. U qaţlo, dlo kloyo heš këmdawëm.
B Suriya kito came, dine, lišone,… u ẖëkëm faši du Bacaṯ w lo yawmo lë maqbele d kito ǧer mac carab b Suriya! Cal hawxa, u ẖëkëm faši du Bacaṯ maẖëtle ëšme di dawle “Al-jamhuriye al-carabiye al-suriyye”. Yacni ´Suriya jëmhuriye dac carab´ w lo d nošo ẖreno.
Cal u asasano i dawle mrabela jilat w yalifi d ëmmi “aẖna carabna!” bad dugle. Ad duglani lašan d uzzën lu rišo ste, u ẖëkëm fašiyano sëmle sistam d muxabarat. W macbarle am muxabaratani b kul qeno d kito b gawe di dawle. Mi šato dan 1973 hul l adyawma, u sistamano hawxa bi ẖaţro ţrele d malëx cal qarce dac came d latne carab.
Ucdo u sistamano bdele kmëfrëţ. Bi žǧaliye këbci mraqcile, bas haw kmanfëc. Ay yawme du ẖëkëm fašiyano, fayiši banye, ya xëd Şaddam ya xëd Čewušasko gëd oṯe b qarce di cayle du Asad ste. Hano nţiroyo w haw kiba i quwwe siyasiye d makliyole. Mawxa Asad ste w u gabo fašisti du Bacaṯ ste, a tre, ẖkimene cam ẖḏoḏe d moţën li qalto du tarix.
Ba tre-tloṯo yarẖe ẖaroyani, i cito sëryayto ortodoksayto, yatëwtoyo cal i nuro. Ha-ha bu carabi makraxla w kmakrëxo propoganda bayn dah hadomayḏa w ǧer mah hadomayḏa, këmmo: Hani d ëzzën man gëd oṯe? As sënna?! Alo gëd qušci ẖa b ẖa ma mšiẖoye! U camano ẖa diktator kubacle, demoqraţiye lë këwyole w lë kowe d howe! Amarika këbco d saymo Suriya ste cayn xëd u Cëraq, dlo mšiẖoye! Şaddam la mšiẖoye ǧalabe kayisowe! Maţërre!...
Bi ẖarayto, li cito ẖzela i propoganda lë kmësko dukṯa, bdela kmaqimo şlawoṯo bu carabi li propoganda bu Swed, b Hollanda, bë Briţanya, b Faransa, b Amarika, b Kanada, b Awusţëralya,…
4 b tamëz 2011, faţëryarxo Zakka ”b ëšme di cito, b ëšme du camo şëroyo d kito bu cëlmo kule” kforës ”manšur”. B riše du ”manšur” komër bu carabi ”rayyës al-kanisa al-suryaniyya yu´ayyëd al-Asad…” [Rišo di cito sëryayto ortodoksayto kobe ẖaşo lu Asad]
Kito ǧalabe noše, bu aşël aṯoye më Suriya, hawilën zabno ǧalabe yarixo b Awruppa, këmdafci cayn xi cito cal u Bacaṯ faši w cal i cayle du Asad.
Ḫa ksoyëm maraq, hani qay aṯën l Awruppa!? Madam u ẖëkmano haqqa kayisowe, haqqa cadëlwe, haqqa demoqraţwe, haqqa raẖomo dan nošewe,… qay an nošani ţralle u mal w u mëlkaṯṯe w aṯën l Awruppa? Kubac d uḏacno haka an nošani këtte jawab? Aw lo?!
U ”xaţ siyasi” adyawma d këtla li cito, hal hano bu tarixayḏan ẖaṯoyo? Aw lo?! W qay kit hawxa xaţ siyasi gab i cito? Aẖna gabayna i cito mën šëkël citoyo? Mane, mën këmmaṯlo? U dino? Aw i siyase? Kobëc d uḏcina?!
Bëṯër u xaţ siyasi d këtla li cito, dalil d mënyo? Di gracyuṯo? Aw këtla strateji siyasi talyo raẖuqo? Aš šëwolani w ǧalabe šëwole xëd hani kubacce jawab! Man klozëm mjawëb aclayye iḏa lo aẖna?!
Gëd bëdono qamayto bu xaţ siyasi d këtwola li cito bu Sayfo w bëṯër mu Sayfo.
Šato 1915
I dawle osmanliye dawle sënniyewa, latwa calawiye. Bdela bi šato dan 1914 d maltëmo caskar lu safarbarlëk. Acma ste b kul dëkṯo ksaymo propoganda mqabël da mšiẖoye. B Beṯ-Nahrin i clayto w b Armenya bdela bu qaţlo w bu tëqţilo da mšiẖoye dlo aţlahiye.
B Mërde, i cito sëryayto ortodoksayto, b ëšme di faţëryarxuṯo kmanfëqo ”manšur” b lišono osmanli-tërki. Hano kmišayëc li ẖkume w lak kuhne di cito b kul dëkṯo. B gawe kmiţamër: Kul ẖa dlë mcawën i ẖkume mqabël dax xayën d këtla gëd miţaẖrëm! Aẖna cam i ẖkume osmanliyena, w aẖna osmanlina!
Bu rišo b Mërde w bëṯër b kul dëkṯo, mtaqëm şlawoṯo w daca b lišono tërki lašan i dawle osmanliye d qëmro u ẖarb cal ad dëžmën diḏa d lawǧël w d larwal.
Ad dëžmën d larwal iḏicewën, hani Ruşya, Faransa w Briţanya´wën. A ẖrene manwën? Yacni hani d lawǧël manwën? Hani bu rišo an armënoye w bëṯër aş şëroye katolik w aş şëroye përuţwën.
Ah hadome di cito, b kul dukṯo, bdalle kobi xbariyat li ẖkume cal ad dëžmënani d lawǧël. Mamsakke ǧalabe noše talye w maqţalle ǧalabe noše barye, bi sëbbe d huwwe xbariyat aclayye. Hawxa mkamalle kulle ẖa b ẖa.
Han naqqa haw fayëšwo dëžmën, kulle tayimi, tayihi w qţili. Maxlaşwolle i dawle mënayye! Han naqqa bdele koṯe u dawro lah hadome di cito sëryayto ortodoksayto. I dawle msëkla kulle cayn xëd af fare w maqţela hënne ste ẖa b ẖa!
Bëṯër mu Sayfo, i cito lë mǧayarla u xaţ siyasi d këtwola. Faţëryarxo Alyas, lašan d mankër u Sayfo mëdle mcaš, nafëq bu ţboco-froso osmanli, tamo ftiẖo kobe šabašat li ẖkume d maqţela u camayḏe.
Bu zabno d Kamal, faţëryarxo Alyas, maqḏele šuǧle di dawle b Lozan, baq qaţle d sëmle l Kamal bu Ţuro w larwal du Ţuro.
Han naqqa i waḏife du faţëryarxo w di cito tayimo, Kamal mẖawtakle u faţëryarxo bi šato dan 1931, jbir faţëryarxo Alyas d nofëq pis pis. Azze hul lu Hënd w tamo kmoyëṯ bëṯër b šato, 1932.
I faţëryarxuṯo kmënqolo l Ḫëmëş b Suriya, bëṯër kmëţyo lu Šam. Hawxa bu šëklano i cito matëmla ruẖa w matëmla u camo d ruẖa. Qayo hawxa sëmla? Hul l adyawma nošo mënayna lë mšayëlela?
Bu Ţuro, zabno yarixo karëx w kuraxwo u mamrano bayn daş şëroye: Faţëryarxo Alyas mzabanlelan, mḏele cam Kamal, “sëmle kulan tërk!
I cito, adyawma ste lë matrakla i siyasaṯe, cal cayni xaţ kmalxo. Han naqqa gëd saymo kulan carab! Meqëm d saymolan carab, ma laṯi u zabno d ëmminala klay harke warëx! D mëskina lë qḏola w ţëlbina ẖšowo mena!
7 tamëz 2011
Quelle: Bethnahrin.de
0 Kommentare